【JLPT N5】Dilbilgisi：~たり、~たり / ~tari, ~tari

cümle kalıbı: ~たり、~たり / ~tari, ~tari

【Dilbilgisi Türü】
Deyim

【Temel Anlamı】
X ve Y gibi şeyler yapmak / Bazen X ve bazen Y

【Yapı】
Fiil / İ-Sıfat / Na-Sıfat / İsim + datta + ri (suru)

Ör. 話したり(する) 
hanasitari (suru) [X konuşmak gibi şeyler yapar]

Ör. 食べたり(する)
tabetari(suru) [X yemek yemek gibi şeyler yapar]

Ör. 高かかったり(する) 
takakattari (suru) [X bazen pahalıdır]

Ör. 静かだったり(する)
sizukadattari (suru)  [X bazen sessizdir]

Ör.先生だったり(する)
sensei dattari(suru)  [X bazen bir öğretmendir]

NOTE

• ~tari~tari suru, eylemlerin veya durumların genel bir sıralamasını ifade eder (ek belirtilmemiş eylemler veya durumlar olabileceğini ima eder.) Kapsamlı bir sıralama yapılmak isteniyorsa , bu kalıbın yerine normal Te-Formu kullanılır. “suru”, cümlenin resmiyetini göstermek için sıralanan konuşma kısmından  bağımsız olarak ~tari~tari yapısının sonuna eklenir.
  • Ör.このレストランのステーキは大おおきかったり小ちいさかったりする。
  • kono resutoran no sute-ki wa ookikattari, chiisakattarisuru. [Bu restoranın biftekleri bazen büyük bazen küçüktür.]  
  • Bu cümle bifteğin bu restoranda bazen büyük bazen de küçük boyda olduğunu belirtir. Ayrıca, listelenen öğeler sıfat olsa da, bu örnekte suru’nun ana yüklem olarak kullanıldığını unutmayın.

• Genellikle yalnızca iki eylem veya durum ile sıralanır, ancak daha fazlasını sıralamak mümkün olduğu gibi. Yalnızca bir eylem veya durumu sıralamakta mümkündür.
  • Ör. 本を読んだり、映画を見たり、テープを聞いたりして日本語を勉強している。
  • hon wo yondari, eiga wo mitari, te-pu wo kiitarisite nihongo wo benkyou siteiru. [Kitap okumak, film izlemek ve kaset dinlemek gibi şeyler yaparak Japonca çalışıyorum.]
  • Bu örnekte, başka bir madde ile üç eylem listelenmiştir.

• Ör. 新聞を読んだりして友達がくるのを待っている。
• sinbun wo yondarisite, tomodachi ga kuruno wo matteiru. [Arkadaşımın gelmesini beklerken gazete okumak gibi bir şey yapıyorum.] 
• Bu örnekte sadece bir eylem sıralanıyor.

• ~tari~tari bir cümlenin son bölümü olmadığında veya ana yüklem bir sıfat olduğunda (yani bir fiil değil),”suru” ihmal edilebilir.
  • Ör. 歌ったり踊ったりとても楽しかった。
  • utattari odottari totemo tanosikatta [Şarkı söylemek ve dans etmek gibi şeyler yapmak gerçekten eğlenceliydi.] 
  • Bu örnekte, ~tari~tari ana yüklem değildir. Ana yüklem bir sıfattır.

• Bu kalıp bir takım değişkliklerle aynı zamanda bazen birinin veya bir şeyin değişken durumunu tanımlamak için kullanılır (yani, “A bazen X ve bazen Y’dir”). Bu farklı durumlar genellikle zıt kutuplardır ve öznenin belli bir konudaki tutarsızlığını gösterir.
  • Ör. A: 毎日テープを聞いていますか？B: いいえ。 聞いたり聞かなかったりです。
  • A: mainichi te-pu wo kiite imasuka？B: iie. kiitari kikanakattari desu. [A: Kaseti her gün dinliyor musun B: Hayır bazen dinliyorum bazen dinlemiyorum..]
  • Ör.  石川さんは来たり来なかったりで当てにならない。
  • ishikawa-san wa kitari konakattari de ate ni naranai. [Ishikawa-san bazen gelir bazen gelmez, bu yüzden güvenilmez biri.]

örnek cümle

土曜日は買い物したり、映画を見たりしました。/ doyoubi wa kaimono sitari, eiga wo mitari simasita.
Cumartesi günleri alışverişe gittim ve film izledim.

休みの日は、たいてい家でYouTubeを見たり、音楽を聞いたりしています。/ yasumi no hi wa, taitei ie de youtube wo mitari, eiga wo kiitari siteimasu.
Boş günlerimde genellikle evde YouTube izliyorum veya müzik dinliyorum.

今度の夏休みは、花火を見たり、海へ泳ぎにいったりするつもりです。/kondo no natsu yasumi wa, hanabi wo mitari, umi e oyogini ittari suru tsumori desu.
Bu yaz tatilinde havai fişek izlemeyi ve denizde yüzmeyi planlıyorum.

学校生活は遠足があったり、体育祭があったりして、楽しかった。/ gakkou seikatsu wa ensoku ga attari, taiikusai ga attarisite, tanosikatta.
Okul hayatı geziler ve spor şenlikleri ile eğlenceli geçti.

留学中に現地の料理を食べたり、旅行したりしました。/ ryuugakucyuu ni genchi no ryouri wo tabetari, ryokou sitari simasita.
Yurtdışında okurken yerel yemekler yedim ve seyahat ettim.

今日は宿題をしたり、部屋の掃除をしたり、忙しいです。/ kyou wa syukudai wo sitari, heyano souji wo sitari, isogasii desu.
Bugün ödevimi yapmakla ve odamı temizlemekle meşgulüm.